CZY LECI Z NAMI DYRYGENT?

Po tym, jak przyjrzelismy się pojedynczym instrumentom i głosom, przychodzi pora zmierzyć się z sytuacją, gdy owych instrumentów i głosów gra lub śpiewa więcej na raz.

Zespół muzyczny (jak w zasadzie każdy zespół) powinien działać jak szwajcarski zegarek - niezawodna, precyzyjna maszyneria, dobrze spełniająca swoje zadanie. Każdy jej trybik powinien znać swoje miejsce i przeznaczenie i czuć się za coś odpowiedzialny. Potrzebny jest też system, który wprawi wszystkie trybiki w ruch i (w przypadku bardziej skomplikowanych układów) element, który pozwoli kontrolować działanie całości.

Więc - do konkretów.  Kto jest kim, co jak działa?

Dyrygent - ponoć bardzo niekulturalna postać - na swoich ludzi wymachuje kijem, a do gości odwraca się plecami ;) W rzeczywistości - niezwykle odpowiedzialne zadanie. Oto jeden człowiek musi mieć w głowie wszystko to, co robi kolejne 100 osób. Podczas gdy każdy z muzyków powinien znać dobrze tylko swoją partię, on musi znać je wszystkie (całą partyturę). Jego zadaniem jest nad wszystkim zapanować, wszystko ogarnąć, zsynchronizować i jeszcze wyczarować z surowych nut poruszające wyobraźnię dzieło sztuki. Czy mu sie uda - zależy od wielu czynników:

- od poziomu zespołu (jeśli zespół jest kiepski, świetny dyrygent może sprawić jedynie, że zabrzmi nieco mniej kiepsko, lub kiepskość brzmienia zrównoważy ciekawą interpretacją)

- od jego wiedzy, umiejętności, doświadczenia i wrażliwości (czy poprawnie zanalizuje utwór, odczyta zamysł twórcy i zdoła go zrealizować)

- charyzmy i siły przekonywania (czy jest w stanie tak pokierować zespołem, aby zrealizował wszystkie jego pomysły i wskazówki; niektórzy dyrygenci to wprost showmani, którzy oprócz orkiestry  potrafią zadyrygować nawet zgromadzoną w sali publicznością :))

Dyrygent jest potrzebny tylko w przypadku orkiestr i chórów, mniejsze zespoły poradzą sobie bez niego. Chóralnego dyrygenta poznać po tym, że raczej nie używa batuty. Orkiestrowy zaś bez niej nie wychodzi na estradę. Przed rozpoczęciem koncertu tradycyjnie podaje rękę koncertmistrzowi, symbolicznie witając się z całym zespołem.

Koncertmistrz - kto to właściwie jest? Na ogół to pierwszy skrzypek (skrzypaczka), czyli człowiek, który siedzi za pierwszym pulpitem po lewej stronie, od strony publiczności. Jest on prawą ręką dyrygenta, pomaga mu  w kwestiach techniczno - wykonawczych. Może poprowadzić próbę sekcyjną (same smyczki rozczytują i dopracowują szczegóły, np. kierunek ruchu smyczka itp.), zagrać partię solową (jeśli przewiduje ją utwór)

Zespół kameralny - to 2-9 osób grających lub śpiewających wspólnie. Nazwa wzięła się od włoskiego słowa camera (pokój, izba), ponieważ takie małe zespoły mogły się zmieścić w niewielkich pomieszczeniach i dzięki temu grać na żywo podczas spotkań, uroczystości sprzed ery nagrań i muzyki odtwarzaej mechanicznie. Zespoły kameralne biora swoje nazwy od ilości muzykujących wspólnie osób - duet, trio (instrumentalne), tercet (wokalny), kwartet, kwintet, sekstet, septet, oktet i nonet.  Od nazw zespołów biorą się również nazwy utworów dla nich skomponowanych, np. "Septet" L. van Beethovena, kwartety smyczkowe Mozarta, Haydna, Kwintet fortepianowy Brahmsa, czy Trio fortepianowe Czajkowskiego. (Uwaga - trio czy kwintet fortepianowy nie oznacza, że gra w nim 3 lub 5 fortepianów, tylko że fortepian jest podstawą składu).

Big band - to rodzaj orkiestry dętej (głównie instrumenty blaszane) wykonującej muzykę jazzową lub rozrywkową.  W orkiestrze tej mogą również grać instrumenty perkusyjne, gitara, fortepian i kontrabas, lecz "blacha" jest przeważającą częścią składu, nadającą mu charakterystyczne brzmienie.

Orkiestra - zespół liczący od kilkunastu do nawet 120 osób grających równocześnie. Małą orkiestrę określa się jako kameralną, zaś wielką, zawierającą wszystkie grupy instrumentów - symfoniczną. Bywają orkiestry o jednolitym składzie, np. wyłącznie smyczkowe albo dęte. Siedzibą zawodowej i regularnie koncertującej orkiestry jest filharmonia. Swoje orkiestry mają też teatry operowe, baletowe i muzyczne, a także szkoły i uczelnie.

Kapela - oznacza przede wszystkim zespół muzyków ludowych, nie kształconych oficjalnie i profesjonalnie, grających na tradycyjnych, często ręcznie robionych instrumentach, wykonujących muzykę ludową w sposób wierny i "surowy". Samo słowo 'kapela" pochodzi natomiast z bardzo odległych czasów - z renesansu, gdzie kapelami określano zespoły grające lub częściej - śpiewające w kościołach (capella to kaplica i stąd też wzięło się określenie a cappella- czyli śpiew bez akompaniamentu, jak w kaplicy, bo w kościołach długo nie było wolno używać instrumentów). Dziś nazwą tą określa się też zespoły rozrywkowe (kapela rockowa).

Zespół muzyki rozrywkowej, np rockowy - to jeden z najmłodszych typów zespołów, który wyksztalcił się w połowie XX wieku. Jego podstawą jest sekcja rytmiczna (zestaw perkusyjny i gitara basowa). W skład zespołu wchodzą jeszcze na ogół  1-2 gitary, często również instrument klawiszowy. Liderem zespołu jest najcześciej wokalista lub wokalistka.

 Na MOIM CHOMIKU (kliknij) znajdziecie linki do nagrań poszczególnych zespołów - posłuchanie i zobaczenie ich w akcji pozwoli Wam łatwiej zapamiętać informacje z lekcji i posta.
Na karcie CIEKAWOSTKI czeka link do filmu z panią śpiewającą alikwotowo.

Zapamiętaj:

Kim są dyrygent i koncertmistrz?

Co to jest zespół kameralny i jak się nazywają zespoły liczące 2,3,4,5 osób?

Jakie są rodzaje orkiestr?

Co to jest big band?

Co to jest kapela?

Co to jest sekcja rytmiczna w zespole muzyki rozrywkowej?